W kwestii udziału wspólnika w postępowaniu spółki realizującej projekt współfinansowany przez Unie Europejską (UE), ważne jest rozpoznanie i zarządzanie potencjalnym konfliktem interesów. Konflikt interesów może wystąpić, gdy prywatne interesy wspólnika mogą wpływać na decyzje dotyczące zarządzania projektem finansowanym przez UE. Zasady i procedury dotyczące konfliktu interesów są regulowane na wielu poziomach, w tym przez prawo polskie oraz przez zasady i regulacje UE dotyczące wykorzystania funduszy.
1. Rozpoznanie konfliktu interesów w projektach unijnych
Konflikt interesów może wystąpić, gdy wspólnik spółki (osoba fizyczna lub prawna) ma osobiste interesy, które mogą kolidować z interesem spółki, szczególnie w kontekście zarządzania i realizacji projektu finansowanego przez środki UE. Taka sytuacja może prowadzić do podjęcia decyzji nie w pełni obiektywnych lub nie służących interesom projektu.
2. Unikanie konfliktu interesów
Zgodnie z zasadami dotyczącymi funduszy UE, niezbędne jest wdrożenie środków mających na celu zapobieganie konfliktowi interesów. W praktyce może to oznaczać konieczność wyłączenia się wspólnika z procesów decyzyjnych dotyczących projektu, w szczególności tam, gdzie może on mieć bezpośredni wpływ na wybór kontrahentów, ustalanie warunków umów czy rozdzielanie środków finansowych.
3. Procedury i regulacje dotyczące projektów unijnych
Polskie prawo, w tym ustawa o finansach publicznych, określa ogólne zasady dotyczące konfliktu interesów. Dodatkowo, zarówno na poziomie krajowym, jak i unijnym, mogą obowiązywać szczegółowe regulacje i wytyczne dotyczące zarządzania projektami finansowanymi z funduszy UE. Te wytyczne często wymagają od beneficjentów środków UE stosowania procedur mających na celu zapobieganie konfliktowi interesów, w tym deklaracji braku konfliktu interesów przez osoby zaangażowane w projekt.W kontekście unikania konfliktu interesów w projektach finansowanych z funduszy Unii Europejskiej, istnieje kilka kluczowych przepisów i regulacji, zarówno na poziomie krajowym, jak i unijnym. Oto niektóre z nich:
Polskie przepisy:
- Ustawa o finansach publicznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 305, z późn. zm.), w szczególności art. 24a, który wprowadza zasady prewencji konfliktu interesów w zarządzaniu finansami publicznymi. Przepis ten wymaga od osób pełniących funkcje publiczne unikania sytuacji, w których mogłoby dojść do konfliktu między ich interesami prywatnymi a interesem publicznym.
- Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. z 2020 r. poz. 1057, z późn. zm.), która również zawiera przepisy dotyczące konfliktu interesów, w szczególności w kontekście organizacji pożytku publicznego realizujących projekty finansowane ze środków publicznych, w tym z funduszy UE.
Regulacje unijne:
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące funduszy europejskich, w tym Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego. Rozporządzenie to zawiera zasady dotyczące konfliktu interesów, zapobiegania oszustwom oraz korupcji.
- Wytyczne Komisji Europejskiej dotyczące zarządzania funduszami UE, które dostarczają szczegółowych instrukcji na temat unikania konfliktu interesów w projekcie. Chociaż nie są one aktem prawnym, mają istotne znaczenie praktyczne dla beneficjentów środków UE.
Krajowe programy operacyjne:
- Krajowe Programy Operacyjne finansowane z funduszy UE na poziomie Polski również zawierają szczegółowe regulacje dotyczące zarządzania projektami, w tym zasady dotyczące unikania konfliktu interesów. Dokumenty te są dostosowane do specyfiki poszczególnych obszarów interwencji i sektorów, w których realizowane są projekty.
Dokładne procedury i zasady dotyczące konfliktu interesów są zróżnicowane w zależności od rodzaju funduszu UE i specyfiki projektu. Z tego powodu, przy zarządzaniu projektami finansowanymi z funduszy europejskich, kluczowe jest dokładne zapoznanie się z obowiązującymi regulacjami i stosowanie się do nich.
4. Konsekwencje naruszenia zasad
Naruszenie zasad dotyczących konfliktu interesów w kontekście projektów finansowanych z funduszy Unii Europejskiej (UE) jest traktowane bardzo poważnie i może prowadzić do szeregu negatywnych konsekwencji dla zarówno beneficjentów środków, jak i osób bezpośrednio odpowiedzialnych za zarządzanie projektem. Skutki takiego naruszenia mogą mieć charakter finansowy, prawny oraz wpłynąć na reputację zaangażowanych podmiotów. Oto szersze omówienie potencjalnych konsekwencji:
Zwrot przyznanych środków
Jedną z najbardziej bezpośrednich konsekwencji naruszenia zasad jest możliwość żądania przez instytucje zarządzające funduszami UE zwrotu środków już wypłaconych na realizację projektu. Taka sytuacja może mieć miejsce, gdy uznane zostanie, że projekt został zrealizowany przy naruszeniu zasad transparentności i uczciwej konkurencji, co skutkowało nieprawidłowym wykorzystaniem środków publicznych.
Sankcje finansowe
Oprócz zwrotu przyznanych środków, na beneficjenta mogą zostać nałożone dodatkowe sankcje finansowe. Mogą one przybrać formę kar umownych, naliczanych odsetek za zwłokę w zwrocie środków czy też innych sankcji przewidzianych w umowach o dofinansowanie projektu. Wysokość sankcji zależy od stopnia naruszenia zasad i może stanowić znaczące obciążenie finansowe.
3. Uszczerbek na reputacji
Skutki naruszenia zasad dotyczących konfliktu interesów mogą wykraczać poza bezpośrednie konsekwencje finansowe i prawne. Uszczerbek na reputacji spółki lub organizacji może mieć długofalowy wpływ na jej pozycję na rynku, zdolność do pozyskiwania nowych projektów czy współpracy z partnerami. Negatywne opinie i brak zaufania ze strony klientów, partnerów biznesowych i instytucji publicznych mogą znacząco utrudnić dalszą działalność.
Postępowanie karne
W skrajnych przypadkach, gdy naruszenie zasad dotyczących konfliktu interesów wiąże się z działaniami o charakterze korupcyjnym, oszustwem czy innymi przestępstwami, może dojść do wszczęcia postępowania karnego wobec osób odpowiedzialnych za zarządzanie projektem. Odpowiedzialność karna może dotyczyć zarówno osób fizycznych (np. menedżerów projektu, członków zarządu spółki), jak i prawnych (np. sama spółka). Konsekwencje mogą obejmować kary grzywny, a w szczególnie poważnych przypadkach nawet kary pozbawienia wolności.
Zatem:
Należy podkreślić, że przestrzeganie zasad dotyczących konfliktu interesów jest kluczowym elementem zarządzania projektami finansowanymi ze środków publicznych, w tym funduszy UE. Świadomość potencjalnych konsekwencji naruszenia tych zasad powinna motywować wszystkie zaangażowane strony do stosowania się do obowiązujących przepisów i najlepszych praktyk w celu zapewnienia transparentności i uczciwości w realizacji projektów.
Podsumowanie
Aby zarządzać potencjalnym konfliktem interesów w spółce realizującej projekt współfinansowany przez UE, niezbędne jest zastosowanie się do obowiązujących przepisów i najlepszych praktyk. Obejmuje to odpowiednią identyfikację ryzyka konfliktu interesów, stosowanie procedur zapobiegawczych oraz transparentność w działaniach. Warto skonsultować się z radcą prawnym specjalizującym się w prawie UE i finansach publicznych, aby zapewnić zgodność z obowiązującymi regulacjami oraz ochronę interesów spółki.
Chcesz dowiedzieć się więcej – zerknij na nasze szkolenie “zasada konkurencyjności i Baza Konkurencyjności w projektach unijnych” – https://astitum.pl/szkolenia/zasada-konkurencyjnosci-i-baza-konkurencyjnosci-w-projektach-unijnych/
Zapraszamy także na naszego Facebooka – https://www.facebook.com/
Tam na bieżąco aktualizujemy informacje o naszych szkoleniach.
